భారతదేశం అభివృద్ధి చెందిన దేశంగా ఎదుగుతున్న దేశం. భారతదేశం యొక్క ప్రధానంగా యువ జనాభా దేశం యొక్క అభివృద్ధి మరియు అభివృద్ధికి అవసరం. కాబట్టి, పని చేసే వయస్సులో ఉన్న యువతకు శిక్షణ ఇవ్వాలి, తద్వారా వారు కొన్ని నైపుణ్యాలను పెంపొందించుకోవాలి మరియు దేశ పురోగతికి కృషి చేయాలి. పని చేసే వయస్సులో ఉన్న యువత ఈ సామర్థ్యాన్ని ఉపయోగించుకోవాలని భారత ప్రభుత్వం ప్రయత్నిస్తోంది. దేశ జనాభాలో యువత 65% మంది ఉన్నారు కాబట్టి, వారు పారిశ్రామిక రంగంలో దేశాభివృద్ధికి గణనీయంగా తోడ్పడగలరు. స్కిల్ ఇండియా చొరవను భారత ప్రభుత్వం ప్రధానమంత్రి నరేంద్రమోదీ ప్రవేశపెట్టింది. పరిశ్రమలలో నైపుణ్యం కలిగిన శ్రామిక శక్తి యొక్క డిమాండ్ మరియు సరఫరాను నెరవేర్చడానికి స్కిల్ ఇండియా చొరవ సరైన దిశలో మొదటి అడుగు. ఇది అన్ని స్కిల్ డెవలప్‌మెంట్ ప్రోగ్రామ్‌ల ప్రామాణీకరణను నిర్ధారించగల సాధారణ నిబంధనల సమితిపై పనిచేస్తుంది. అదనంగా, దేశంలోని యువతకు నైపుణ్యం పెంపుదల మరియు అభివృద్ధి కార్యక్రమాలను అందించడానికి భారత ప్రభుత్వం నైపుణ్యాభివృద్ధి మరియు వ్యవస్థాపకత మంత్రిత్వ శాఖ (MSDE)ని ఏర్పాటు చేసింది.
మినిస్ట్రీ ఆఫ్ స్కిల్ డెవలప్‌మెంట్ అండ్ ఎంటర్‌ప్రెన్యూర్‌షిప్: లక్ష్యాలు
స్కిల్ డెవలప్‌మెంట్ మరియు ఎంటర్‌ప్రెన్యూర్‌షిప్ మంత్రిత్వ శాఖ భారతదేశంలోని వాటిలో ఒకటి. ప్రభుత్వంలోని ఈ విభాగం శిక్షణను అందించే పూర్తి బాధ్యతను కలిగి ఉంటుంది దేశంలోని యువతకు కార్యక్రమాలు. ఇది దేశవ్యాప్తంగా అన్ని నైపుణ్యాభివృద్ధి ప్రయత్నాల సమన్వయాన్ని సులభతరం చేసే ఛానెల్‌గా పనిచేస్తుంది. MSDE రంగం నైపుణ్యం కలిగిన వర్క్‌ఫోర్స్‌కు అర్హత సాధించేలా యువతకు శిక్షణ ఇవ్వాలని కోరుతోంది. ఇది పెరుగుతున్న పారిశ్రామిక రంగం యొక్క శ్రామికశక్తి డిమాండ్లను నెరవేర్చడానికి సహాయపడుతుంది. వారి నైపుణ్యాలు పరిశ్రమల అభివృద్ధికి మరియు జాతీయ ఆదాయానికి దోహదపడతాయి. యువత కొత్త నైపుణ్యాలను నేర్చుకోవడానికి మరియు వారి ప్రస్తుత నైపుణ్యాలను అప్‌గ్రేడ్ చేయడానికి మంత్రిత్వ శాఖ మంచి వృత్తిపరమైన మరియు సాంకేతిక నిర్మాణాన్ని అందిస్తుంది.
MSDE కింద పథకాలు మరియు కార్యక్రమాలు
MSDE యొక్క మొత్తం 13 విభాగాలు యువతకు నైపుణ్య శిక్షణ అభివృద్ధికి కృషి చేస్తున్నాయి. వారు వివిధ పథకాలు మరియు కార్యక్రమాలను కూడా ప్రవేశపెట్టారు, ఇవి యువత తమ నైపుణ్యాలను ప్రదర్శించడంలో మరియు ఎక్స్‌పోజర్ నుండి మరింత నేర్చుకోవడంలో సహాయపడతాయి. MSDE యొక్క అన్ని పథకాలు క్రింది వర్గాలుగా విభజించబడ్డాయి:-
- స్వల్పకాలిక శిక్షణ – NSDC ద్వారా పథకాలు
- దీర్ఘకాలిక శిక్షణ – DGT ద్వారా పథకాలు
- అప్రెంటిస్‌షిప్‌లు
- వ్యవస్థాపకత పథకాలు
400;"> ఇతర కార్యక్రమాలు/పథకాలు
స్వల్పకాలిక శిక్షణ – NSDC ద్వారా పథకాలు & కార్యక్రమాలు
అన్ని స్వల్పకాలిక శిక్షణా పథకాలు మరియు కార్యక్రమాలు యువతకు నైపుణ్యాభివృద్ధి శిక్షణ అవసరాన్ని ప్రోత్సహించడానికి మరియు ప్రోత్సహించడానికి ప్రయత్నిస్తాయి. ఇది సాధారణ నిబంధనలు మరియు మార్గదర్శకాలను అనుసరించాలని సూచించింది మరియు యువత నాణ్యమైన నైపుణ్య శిక్షణను పొందేలా చేస్తుంది. ఇది పాఠ్యాంశాలను రూపొందించడానికి మరియు యువతకు పారిశ్రామిక రంగానికి అవసరమైన నైపుణ్యాలను బోధించడానికి సంస్థలను అభివృద్ధి చేయడానికి ప్రైవేట్ రంగ సహాయాన్ని కూడా తీసుకుంటుంది.
- ప్రధాన మంత్రి కౌశల్ వికాస్ యోజన (PMKVY)
- జన్ శిక్షన్ సంస్థాన్ (JSS)
- రోజ్గర్ మేళా
- ప్రధాన మంత్రి కౌశల్ కేంద్రాలు (PMKK)
- కెపాసిటీ బిల్డింగ్ స్కీమ్
- పాఠశాల కార్యక్రమాలు మరియు ఉన్నత విద్య
- ఉడాన్
- భారత అంతర్జాతీయ నైపుణ్య కేంద్రాలు (IISCలు)
400;"> ప్రీ డిపార్చర్ ఓరియంటేషన్ ట్రైనింగ్ (PDOT)
దీర్ఘకాలిక శిక్షణ – DGT ద్వారా పథకాలు & కార్యక్రమాలు
దీర్ఘకాలిక శిక్షణా పథకాలు మరియు కార్యక్రమాలు DGT క్రింద పని చేస్తాయి మరియు ఇప్పటికే ఉన్న అన్ని శిక్షణా సంస్థలు మరియు శిక్షకులకు మార్గదర్శకత్వాన్ని అందిస్తాయి. ఈ పథకాలు యువతలో నైపుణ్యాన్ని పెంపొందించడానికి ప్రామాణికమైన నిబంధనలను ఏర్పాటు చేయడానికి ప్రయత్నిస్తాయి. శిక్షకులకు మార్గదర్శకాలను అందించడానికి మరియు నాణ్యమైన పాఠ్యాంశాలతో వారిని సిద్ధం చేయడానికి వారు పని చేస్తారు. ఈ విభాగం కింద ఉన్న కొన్ని పథకాలు:
- హస్తకళాకారుల శిక్షణా పథకం (CTS)
- క్రాఫ్ట్స్ ఇన్‌స్ట్రక్టర్ ట్రైనింగ్ స్కీమ్ (CITS)
- అధునాతన వృత్తి శిక్షణ పథకం (AVTS)
- మహిళలకు వృత్తి శిక్షణా కార్యక్రమం
- ITIల అప్‌గ్రేడేషన్ కోసం పథకాలు
- ఫ్లెక్సీ అవగాహన ఒప్పందాలు
- పోరాడాలి
- ఈశాన్య మరియు LWE ప్రాంతాలలో కార్యక్రమాలు
- ట్రేడ్ టెస్టింగ్
- DGT ల్యాండ్‌స్కేప్‌లో ప్రస్తుత కార్యక్రమాలు
- ద్వంద్వ శిక్షణా విధానం (DST)
- పాలిటెక్నిక్‌లు
అప్రెంటిస్‌షిప్ శిక్షణ
అప్రెంటిస్‌షిప్ శిక్షణ ముఖ్యంగా తమ వ్యాపారాలను స్థాపించాలనుకునే యువతకు ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది. ఈ పథకాలు నాణ్యమైన విద్యను అందించడం ద్వారా వ్యవస్థాపకులు తమ వ్యాపారాలలో విజయం సాధించడంలో సహాయపడటం లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి. ఈ పథకాలలో కొన్ని వాణిజ్య వ్యవస్థలపై అంతర్దృష్టిని అందిస్తాయి మరియు వర్ధమాన వ్యవస్థాపకులు మరింత తెలుసుకోవడానికి సహాయపడతాయి. అప్రెంటిస్‌షిప్ శిక్షణలో కొన్ని ప్రసిద్ధ స్కీమాలు ఇక్కడ ఉన్నాయి:-
- నేషనల్ అప్రెంటిస్‌షిప్ ప్రమోషన్ స్కీమ్ (NAPS)
- వ్యవస్థాపకత పథకాలు
- ప్రధాన మంత్రి 'యువ' యోజన
- నేషనల్ ఎంటర్‌ప్రెన్యూర్‌షిప్ అవార్డులు (NEA)
- ఎంట్రప్రెన్యూర్‌షిప్‌పై పైలట్ ప్రాజెక్ట్
ఇతర పథకాలు/కార్యక్రమాలు
యువతకు వృత్తి నైపుణ్య శిక్షణ అందించేందుకు ప్రభుత్వం అనేక పథకాలు అందజేస్తోంది. అదనంగా, శిక్షణ పొందిన ఈ యువకులు తమ జ్ఞానాన్ని ప్రదర్శించడానికి మరియు జీవనోపాధి కోసం పని చేయడానికి భారత ప్రభుత్వం కొన్ని ప్రత్యేక పథకాలను ప్రారంభించింది. ఈ వర్గం క్రింద కొన్ని ప్రత్యేకమైన పథకాలు ఇక్కడ ఉన్నాయి:
- నైపుణ్య రుణ పథకం
- ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ స్కిల్స్ (IIS)
- సంకల్ప్
- వృత్తిపరమైన అర్హతలకు అకడమిక్ సమానత్వం
- ఆకాంక్ష జిల్లాలు
- స్వచ్ఛ భారత్ అభియాన్
- సాంకేతిక కార్యక్రమాలు
MSDE యొక్క 13 ఫంక్షనల్ వింగ్స్
డైరెక్టరేట్ జనరల్ ఆఫ్ ట్రైనింగ్ (DGT)
DGT అనేది MSDE యొక్క ప్రధాన విభాగం మరియు అత్యున్నత సంస్థగా పనిచేస్తుంది. ఇది దీర్ఘకాలిక వృత్తిపరమైన అభివృద్ధి మరియు సమన్వయాన్ని నిర్ధారిస్తుంది స్కిల్ ఇండియా చొరవ కింద శిక్షణ కార్యక్రమాలు. ఇది వివిధ సంస్థల ద్వారా పనిచేస్తుంది:
- పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు (ITIలు)
- జాతీయ నైపుణ్య శిక్షణ సంస్థలు (NSTIలు)
- మహిళల కోసం జాతీయ నైపుణ్య శిక్షణా సంస్థలు (NSTI-W)
- కేంద్రీయ సంస్థలు.
డైరెక్టరేట్ ఆఫ్ జన్ శిక్షన్ సంస్థాన్ (DJSS)
డైరెక్టరేట్ ఆఫ్ జన్ శిక్షన్ సంస్థాన్ (DJSS) MSDE యొక్క సబార్డినేట్ కార్యాలయంగా పనిచేస్తుంది. ఈ సంస్థకు జన్ శిక్షన్ సంస్థాన్ (JSS) పథకం పర్యవేక్షణ మరియు పర్యవేక్షణ బాధ్యత అప్పగించబడింది. ఈ విభాగం ద్వారా నిర్వహించబడుతున్న JSS NGOల నెట్‌వర్క్ సహాయంతో డైరెక్టరేట్ తన బాధ్యతలను నిర్వహిస్తుంది.
జాతీయ నైపుణ్యాభివృద్ధి సంస్థ (NSDA)
NSDA అనేది MSDE కింద స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన ఏజెన్సీ. ఈ సెక్షన్ సొసైటీస్ రిజిస్ట్రేషన్ యాక్ట్ 1860 కింద సొసైటీగా రిజిస్టర్ చేయబడింది. భారతదేశంలోని అన్ని నైపుణ్య కార్యక్రమాలను పర్యవేక్షించడం మరియు తనిఖీ చేయడం NSDA యొక్క బాధ్యత. అదనంగా, సంస్థ నాణ్యత హామీ విధానాలతో సంబంధం ఉన్న నేషనల్ స్కిల్స్ క్వాలిఫికేషన్స్ ఫ్రేమ్‌వర్క్ (NSQF)ని కలిగి ఉంది. స్కిల్ ఇండియా కింద నిర్వహించిన శిక్షణా కార్యక్రమాలు.
నేషనల్ కౌన్సిల్ ఫర్ ఒకేషనల్ ఎడ్యుకేషన్ అండ్ ట్రైనింగ్ (NCVET)
నేషనల్ స్కిల్ డెవలప్‌మెంట్ ఏజెన్సీ (NSDA) మరియు నేషనల్ కౌన్సిల్ ఫర్ ఒకేషనల్ ట్రైనింగ్ (NCVT) యొక్క అన్ని ఇతర గత మరియు ఇప్పటికే ఉన్న నైపుణ్య నియంత్రణ సంస్థలకు NCVET నైపుణ్యాల నియంత్రకంగా పనిచేస్తుంది. NCVET యొక్క లక్ష్యం కల్పిత విద్యను అందించే అన్ని శిక్షణా సంస్థలను పర్యవేక్షించడం. ఇది ఈ సంస్థల యొక్క ప్రమాణాలు మరియు కార్యాచరణ నిర్మాణాన్ని కూడా నియంత్రిస్తుంది.
నేషనల్ స్కిల్ డెవలప్‌మెంట్ కార్పొరేషన్ (NSDC)
NSDC అనేది ప్రైవేట్ రంగాలతో ప్రభుత్వం యొక్క సహకారం. భారతదేశంలో వృత్తి శిక్షణా సంస్థలను నిర్మించడం మరియు అభివృద్ధి చేయడం వారి పని. ఇది నైపుణ్యాభివృద్ధి సంస్థలకు అందించబడిన అన్ని గ్రాంట్లు మరియు ఈక్విటీలను నిర్వహిస్తుంది మరియు పర్యవేక్షిస్తుంది మరియు దేశవ్యాప్తంగా శిక్షణా సంస్థల పంపిణీని మెదడులో కదిలిస్తుంది.
జాతీయ నైపుణ్యాభివృద్ధి నిధి (NSDF)
NSDF శిక్షణా సంస్థలు మరియు కార్యక్రమాలను అభివృద్ధి చేయడంలో ఆర్థిక అంశాలతో వ్యవహరిస్తుంది. ప్రభుత్వం నుండి మరియు స్కిల్ ఇండియా చొరవకు సహకారం అందించాలనుకునే అన్ని ప్రభుత్వేతర వనరుల నుండి నిధుల సేకరణ మరియు నిర్వహణ బాధ్యతలు దీనికి అప్పగించబడ్డాయి. ఈ ఫండ్‌ని ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసిన పబ్లిక్ ట్రస్ట్ నిర్వహిస్తుంది. నేషనల్ స్కిల్ డెవలప్‌మెంట్ కోసం ట్రస్ట్ ఈ డబ్బును నిర్వహిస్తుంది కార్పొరేషన్ (NSDC) సంస్థల అభివృద్ధిపై తన పనిని కొనసాగించవచ్చు.
రీజినల్ డైరెక్టరేట్ ఆఫ్ స్కిల్ డెవలప్‌మెంట్ & ఎంటర్‌ప్రెన్యూర్‌షిప్ (RDSDE)
డిసెంబర్ 2018లో ఏర్పడిన RDSDE భారతదేశంలోని ప్రతి రాష్ట్రం మరియు కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో పనిచేస్తుంది. RDSDE ప్రధానంగా భారతదేశం అంతటా ఉన్న రీజినల్ డైరెక్టరేట్ ఆఫ్ అప్రెంటిస్‌షిప్ ట్రైనింగ్స్ (RDATలు) యొక్క ప్రాంగణాలు, ఆపరేషన్ మరియు కార్యకలాపాలను పర్యవేక్షిస్తుంది.
జాతీయ నైపుణ్య శిక్షణ సంస్థ (NSTI)
NSTI అనేది డైరెక్టరేట్ జనరల్ ఆఫ్ ట్రైనింగ్ (DGT)చే నిర్వహించబడే ప్రారంభ సంస్థ మరియు ITI యొక్క బోధకులకు శిక్షణ ఇవ్వడానికి 1963లో డైరెక్టరేట్ జనరల్ ఆఫ్ ఎంప్లాయ్‌మెంట్ అండ్ ట్రైనింగ్ (DGE&T), ఉపాధి మరియు కార్మిక మంత్రిత్వ శాఖ ద్వారా మొదట ఏర్పాటు చేయబడింది. దేశం.
నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఎంటర్‌ప్రెన్యూర్‌షిప్ అండ్ స్మాల్ బిజినెస్ డెవలప్‌మెంట్ (NIESBUD)
విద్యను అందించడానికి మరియు యువతకు సహాయం చేయడానికి NIESBUD ఒక ప్రధాన సంస్థగా అభివృద్ధి చేయబడింది. ఇది పరిశోధన, శిక్షణ మరియు కన్సల్టెన్సీలో విస్తృతంగా నిమగ్నమై ఉంది, ఇది నైపుణ్యం అభివృద్ధి మరియు వ్యవస్థాపకత కారణానికి సహాయపడుతుంది. ఇది యువతకు మరియు వారికి శిక్షణ ఇచ్చే ఉపాధ్యాయులకు శిక్షణా కార్యక్రమాలను కూడా ఏర్పాటు చేస్తుంది.
ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఎంటర్‌ప్రెన్యూర్‌షిప్ (IIE)
ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఎంటర్‌ప్రెన్యూర్‌షిప్ పూర్తిగా స్థాపించబడింది మన ఈశాన్య రాష్ట్రాలు పారిశ్రామిక రంగంలో ఎదగడానికి సహాయపడతాయి. సంస్థ గౌహతిలో దాని ప్రధాన కార్యాలయాన్ని కలిగి ఉంది మరియు చిన్న మరియు సూక్ష్మ పరిశ్రమలలో పరిశోధన, శిక్షణ మరియు కన్సల్టెన్సీ కార్యకలాపాలను చేపడుతుంది. ఈశాన్య రాష్ట్రాలలో వ్యవస్థాపకత అభివృద్ధికి కృషి చేయడం దీని లక్ష్యం.
నేషనల్ ఇన్‌స్ట్రక్షనల్ మీడియా ఇన్స్టిట్యూట్ (NIMI)
NIMI అనేది MSDE క్రింద స్థాపించబడిన మరొక స్వయంప్రతిపత్త సంస్థ. శిక్షకులు మరియు ట్రైనీల కోసం బాగా సిద్ధం చేయబడిన బోధనా సామగ్రిని అందించడం NIMI యొక్క ఏకైక లక్ష్యం. ఈ సంస్థ ITIలు మరియు స్వల్పకాలిక స్కిల్ డెవలప్‌మెంట్ కోర్సులలో ప్రామాణిక మెటీరియల్‌ను ఉపయోగించడాన్ని నిర్ధారిస్తుంది.
సెంట్రల్ స్టాఫ్ ట్రైనింగ్ అండ్ రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్ (CSTARI)
CSTARIకి రెండు ప్రత్యేక విభాగాలు ఉన్నాయి – రీసెర్చ్ వింగ్ మరియు ట్రైనింగ్ వింగ్. స్కిల్ ఇండియా కింద అభివృద్ధి చేయబడిన ఇతర సంస్థల సిబ్బందికి శిక్షణ అందించడం ఈ సంస్థ లక్ష్యం. అంతేకాకుండా, ఇది మెరుగైన శిక్షణ కార్యక్రమాలకు వాణిజ్య పద్ధతుల పరిశోధన మరియు విశ్లేషణలను నిర్వహిస్తుంది మరియు మార్కెట్ పోటీకి యువతను సిద్ధం చేస్తుంది.
సెక్టార్ స్కిల్స్ కౌన్సిల్ (SSC)
SSC అనేది NSDC క్రింద ఒక ప్రత్యేకమైన పరిశ్రమ-నేతృత్వంలోని స్వయంప్రతిపత్త సంస్థ. వృత్తిపరమైన ప్రమాణాలు మరియు అర్హత సంస్థలను రూపొందించడంలో మరియు నిర్వహించడంలో కౌన్సిల్ పాల్గొంటుంది. వారు శిక్షకుల కోసం శిక్షణా కార్యక్రమాలను మరియు జ్ఞానాన్ని అందించడానికి ప్రమాణాలను కూడా పర్యవేక్షిస్తారు నైపుణ్యాభివృద్ధి కార్యక్రమాలు.
