हिंदू धर्मात, श्राद्धाचा विधी पितृ पक्षादरम्यान केला जातो, ज्याला श्राद्ध पक्ष असेही म्हणतात. हा १६ चांद्र दिवसांचा कालावधी आहे जो भाद्रपद महिन्यात येतो, ऑगस्ट-सप्टेंबरमध्ये येतो. या काळात लोक अन्न आणि पाणी अर्पण करून त्यांच्या मृत पूर्वजांना श्रद्धांजली अर्पण करतात. या प्रसादासाठी पूर्वज पृथ्वीला भेट देतात अशी श्रद्धा आहे. वास्तूनुसार, आनंद आणि पूर्वजांचे आशीर्वाद घेण्यासाठी काही नियमांचे पालन केले पाहिजे.
पितृ पक्षाचे महत्त्व
बहुतेक हिंदूंसाठी पितृ पक्षाला खूप महत्त्व आहे आणि पितृ तर्पण, पिंड दान आणि श्राद्ध यांसारख्या विधींसाठी हा एक आदर्श काळ मानला जातो. या १६ दिवसांच्या कालावधीत, लोक त्यांच्या पूर्वजांना अन्न, पाणी आणि इतर अर्पण करण्यासाठी हरिद्वार, वाराणसी आणि प्रयागराज येथील गंगा नदी आणि इतर नद्यांना भेट देतात.
घरामध्ये शांती आणि समृद्धीचे आमंत्रण देण्याव्यतिरिक्त, हे विधी करणे फायदेशीर आहे कारण यामुळे पितरांचा आशीर्वाद मिळतो आणि पितृ दोष दूर होण्यास मदत होते.
पितृ पक्षाची वास्तू
- दररोज ब्राह्मणांना अन्न व वस्त्र अर्पण करून श्राद्ध विधी करावा.
- विधी योग्य ब्राह्मण किंवा पुरोहिताने केले पाहिजे, जो पितृ तर्पण विधी करू शकतो आणि घरी दिलेले जेवण खाऊ शकतो.
- या काळात कांदा, लसूण, मांस, अंडी इत्यादी खाद्यपदार्थ टाळावेत. त्याचप्रमाणे दारू पिणे टाळावे.
- गाय, कावळे, मुंग्या यांना खायला द्यावे.
- पितृ पक्षाच्या काळात नवीन कपडे किंवा शूज खरेदी करणे टाळावे असे वास्तू तज्ञ सांगतात. त्याचप्रमाणे, पितृ पक्षामध्ये गृहप्रवेश, विवाह इत्यादीसारख्या शुभ कार्यक्रमांचे आयोजन करणे किंवा नवीन घर, दागिने, वाहन इत्यादी खरेदी करणे टाळले पाहिजे.
- श्राद्ध दरम्यान केस कापणे आणि नखे कापणे यासारखी काही कामे करू नयेत.
- पूजेच्या खोलीत, बेडरूममध्ये किंवा स्वयंपाकघरात पूर्वजांची चित्रे लावणे टाळा, कारण यामुळे कुटुंबात कलह निर्माण होऊ शकतो.
- चित्रे वास्तुने शिफारस केलेल्या उत्तर दिशेला लावावीत.
पितृ पक्ष २०२३: तारीख आणि वेळ
तारीख | श्राद्ध | तिथी प्रारंभ आणि समाप्ती वेळ |
२९ सप्टेंबर २०२३ | पौर्णिमा श्राद्ध | ६:४९ सप्टेंबर २८ ते दुपारी ३:२६, २९ सप्टेंबर |
२९ सप्टेंबर २०२३ | प्रतिपदा श्राद्ध | दुपारी ३:२६, सप्टेंबर २९ ते दुपारी १२:२१, ३० सप्टेंबर |
३० सप्टेंबर २०२३ | द्वितीया श्राद्ध | दुपारी १२:२१, ३० सप्टेंबर ते सकाळी ९:४१, १ ऑक्टोबर |
१ ऑक्टोबर २०२३ | तृतीया श्राद्ध | सकाळी ९:४१, १ ऑक्टोबर ते सकाळी ७:३६, 2 ऑक्टोबर |
२ ऑक्टोबर २०२३ | चतुर्थी श्राद्ध | सकाळी ७:३६, 2 ऑक्टोबर ते सकाळी ६:११, ३ ऑक्टोबर |
३ ऑक्टोबर २०२३ | पंचमी श्राद्ध | सकाळी ६:११ , ३ ऑक्टोबर ते सकाळी ५:३३, ४ ऑक्टोबर |
४ ऑक्टोबर २०२३ | षष्ठी श्राद्ध | सकाळी ५:३३, ४ ऑक्टोबर ते सकाळी ५:४१, ५ ऑक्टोबर |
५ ऑक्टोबर २०२३ | सप्तमी श्राद्ध | सकाळी ५:४१, ५ ऑक्टोबर ते ६:३४, ६ ऑक्टोबर |
६ ऑक्टोबर २०२३ | अष्टमी श्राद्ध | ६:३४, ऑक्टो ६ ते सकाळी ८:०८, ७ ऑक्टो |
७ ऑक्टोबर २०२३ | नवमी श्राद्ध | सकाळी ८:०८, ७ ऑक्टोबर ते सकाळी १०:१२, ८ ऑक्टोबर |
८ ऑक्टोबर २०२३ | दशमी श्राद्ध | सकाळी १०:१२, ८ ऑक्टोबर ते १२:३६ ,९ ऑक्टोबर |
९ ऑक्टोबर २०२३ | एकादशीचे श्राद्ध | १२:३६ , ऑक्टोबर ९ ते दुपारी ३:०८, ऑक्टोबर १० |
१० ऑक्टोबर २०२३ | माघ श्राद्ध | सकाळी ०५:४५, १० ऑक्टोबर ते सकाळी ८:४५, ११ ऑक्टोबर |
११ ऑक्टोबर २०२३ | द्वादशी श्राद्ध | दुपारी ३:०८, ऑक्टोबर १० ते संध्याकाळी ५:३७, ११ ऑक्टोबर |
१२ ऑक्टोबर २०२३ | त्रयोदशी श्राद्ध | संध्याकाळी ५:३७, ११ ऑक्टोबर ते संध्याकाळी ७:५३, १२ ऑक्टोबर |
१३ ऑक्टोबर २०२३ | चतुर्दशी श्राद्ध | संध्याकाळी ७:५३, १२ ऑक्टोबर ते रात्री ९:५०, १३ ऑक्टोबर |
१४ ऑक्टोबर २०२३ | सर्वपित्री अमावस्या | रात्री ९:५०, १३ ऑक्टोबर ते रात्री ११:२४, १४ ऑक्टोबर |