वास्तूनुसार स्वयंपाकघराची दिशा: या महत्त्वाच्या वास्तुशास्त्र मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करा

आज आधुनिक घरात स्वयंपाकघर, क्रिया प्रक्रियांचे केंद्र आहे. स्वयंपाकघर हे अत्याधुनिक उपकरणांसह चांगले डिझाइन केलेले क्षेत्र आहेत, जेथे कुटुंबातील सदस्य स्वयंपाक करताना मित्र आणि कुटुंबासह एकत्र येतात आणि सामाजिक बनताना दिसतात.

वास्तूनुसार स्वयंपाकघराची योग्य दिशा म्हणजे घराचा आग्नेय कोपरा, ज्यावर अग्निदेवता किंवा अग्निदेवतेचे राज्य असते. अशाप्रकारे, वास्तुशास्त्राच्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार ही स्वयंपाकघरातील आदर्श जागा आहे.

स्वयंपाकघरासाठी वास्तू

वास्तुनुसार स्वयंपाकघराची दिशा

वास्तूनुसार, एखाद्याच्या घरात पृथ्वी, आकाश, हवा, अग्नी आणि पाणी या घटकांचे योग्य संतुलन असले पाहिजे. “अग्नी किंवा ‘अग्नि देवता‘, सूर्याशी निगडीत आहे, जे ऊर्जा आणि सामर्थ्याचे प्रतीक आहे. वास्तुनुसार अग्नि स्त्रोतांची नियुक्ती दक्षिण-पूर्व दिशेला असावी. म्हणून, स्वयंपाकघर घराच्या दक्षिण-पूर्व भागात असावे आणि स्वयंपाक करताना पूर्वेकडे तोंड करावे. स्वयंपाक करताना तुमचे तोंड असण्याची पर्यायी दिशा पश्चिम ही आहे. सिंक मुख्यता स्वयंपाकघराच्या उत्तर-पश्चिम भागात ठेवावा. पाण्याची भांडी आणि वॉटर प्युरिफायर ईशान्य दिशेला ठेवा.” असे वास्तुप्लसचे मुंबईस्थित नितीन परमार म्हणतात.

चांगले आरोग्य आणि समृद्धीसाठी स्वच्छ, प्रशस्त आणि गोंधळमुक्त स्वयंपाकघर आवश्यक आहे. स्वयंपाकघरात खिडक्या असणे आवश्यक आहे आणि हवादार असणे आवश्यक आहे आणि पुरेसा प्रकाश असणे आवश्यक आहे. गोंधळ टाळण्यासाठी आणि स्वयंपाक करताना पुरेशी जागा मिळण्यासाठी स्वयंपाकघराची रचना किमान स्वच्छ, साध्या ओळींची असावी. स्टोरेज स्पेस, स्वयंपाकघरच्या शक्य तितक्या पश्चिम आणि दक्षिण भिंतींवर असावी.

“स्वयंपाकघरात नळ किंवा पाईपमधून पाणी टपकणे, हे सूचित करते की संपत्ती एखाद्याच्या जीवनातून काढून टाकली जात आहे आणि ते त्वरित दुरुस्त केले पाहिजे. समृद्धीसाठी नेहमी अर्ध्याहून अधिक तांदळाची भांडी घरात भरून ठेवा. जुन्या वर्तमानपत्रांवर साठवणुकीच्या कोठ्या  ठेवणे टाळा. स्वयंपाकघराच्या ईशान्य भागात डस्टबिन ठेवू नका आणि डोक्यावरच्या तुळईखाली स्वयंपाक करणे टाळा,” असे परमार पुढे म्हणतात.

हे देखील पहा: नवीन अपार्टमेंट निवडण्यासाठी वास्तु टिपा

स्वयंपाकघराची दिशा

विश्वाच्या नैसर्गिक नियमांशी सुसंगत इमारतींच्या रचना आणि बांधकामाचा पुरस्कार करणारे वास्तूशास्त्राचे खुल्या आणि बंद स्वयंपाकघरासाठी अनेक मार्गदर्शक तत्त्वे आहेत, जेणेकरून घरात योग्य प्रकारची ऊर्जा आणि सकारात्मकता असेल. घरातील रहिवाशांच्या आरोग्यासाठी आणि इतर फायद्यांसाठी स्वयंपाकघरातील वातावरण खूप महत्वाचे आहे, असे वास्तुशास्त्र आणि ज्योतिष तज्ञ, जयश्री धमाणी म्हणतात.

“आरोग्य ही संपत्ती आहे आणि वास्तूशास्त्रानुसार योग्य दिशेने, गोष्टींचे योग्य स्थान निश्चित करणे महत्वाचे आहे. ही फायरप्लेस आहे जी घराची ऊर्जा शुद्ध करते आणि अशा प्रकारे तेथे शिजवलेले अन्न शरीराला इंधन आणि पोषण देते. त्यामुळे अग्नि परिपूर्ण दिशेने ठेवावी लागते. स्वयंपाकघर उत्तर-पूर्व आणि दक्षिण-पश्चिम मध्ये नसावेत, पुढे धमानी स्पष्ट करतात.

स्वयंपाकघराचा आकार देखील महत्त्वाचा आहे. ते फार लहान नसावे. श्रेयस्कर आकार ८० चौरस फूट किंवा त्याहून अधिक आहे. जर स्वयंपाकघर खूप लहान असेल तर घरातील महिलांवर त्याचा नकारात्मक प्रभाव पडतो.

स्वयंपाकघरात वेंटिलेशन आणि खिडक्या

स्वयंपाकघरात अयोग्य वायुवीजन असल्यास, यामुळे घरातील स्त्री किंवा स्वयंपाकघरात स्वयंपाक करणाऱ्या व्यक्तीला आरोग्याच्या मोठ्या समस्या उद्भवू शकतात.

स्वयंपाकघरात, वास्तूनुसार खिडक्यांची योग्य स्थिती, सकारात्मक वातावरण सुनिश्चित करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते. हवा बाहेर काढण्यासाठी योग्य खिडकी किंवा एक्झॉस्ट फॅन किंवा आधुनिक चिमणीच्या रूपात एअर आउटलेट महत्वाचे आहेत. चांगला प्रकाश आणि हवा मिळाल्याने अन्नाचा दर्जा चांगला होतो.

वास्तुनुसार स्वयंपाकघरातील खिडक्यांसाठी, पूर्वेकडे सर्वोत्तम दिशा आहे. एक्झॉस्ट फॅन देखील पूर्वेला ठेवता येतो.

पूर्वाभिमुख घरासाठी किचन वास्तू बद्दल देखील वाचा

किचनसाठी वास्तू: ओपन किचन लेआउटसाठी टिपा

खुल्या स्वयंपाकघराच्या संकल्पनेला अनेक भारतीय कुटुंबांकडून प्राधान्य मिळत आहे, विशेषत: जे अनेक वर्षांपासून परदेशात वास्तव्य करत आहेत. वास्तूनुसार स्वयंपाकघरातील जागा निवडण्यापूर्वी, खुल्या स्वयंपाकघरातील लेआउटसाठी येथे काही वास्तु टिपा आहेत ज्या तुम्ही लक्षात ठेवल्या पाहिजेत:

• खुल्या स्वयंपाकघरसाठी आदर्श क्षेत्र दक्षिण-पूर्व आहे, कारण दक्षिण आणि पूर्व दोन्ही दिशांना अग्नी घटकाचा प्रभाव आहे.
• उत्तर क्षेत्रातील स्वयंपाकघरातील खुल्या मांडणी टाळल्या पाहिजेत, कारण यामुळे करिअर, वाढ आणि पैशाच्या नवीन संधींवर परिणाम होतो.
• खुल्या स्वयंपाकघर मांडणीसाठी पश्चिम क्षेत्र देखील चांगले मानले जाते. हे शारीरिक आणि आर्थिकदृष्ट्या नफा आणि चांगल्या आरोग्यास प्रोत्साहन देते.

हे देखील पहा: वास्तूनुसार स्वयंपाकघरातील योग्य रंग कसा निवडावा

स्वयंपाकघर उपकरणांसाठी वास्तु

स्वयंपाकघरासाठी वास्तु रंग

स्वयंपाकघर शुद्धतेचे प्रतीक आहे. म्हणून, वास्तुशास्त्रानुसार पांढरा सर्वोत्तम रंग आहे परंतु पांढरा रंग जास्त वापरू नका. एकतर स्वयंपाकघरात जास्त लाल रंग वापरू नये, कारण यामुळे अस्थिर ऊर्जा निर्माण होते. गडद रंग वापरणे टाळा कारण ते नैराश्याला कारणीभूत ठरू शकतात. स्वयंपाकघरासाठी शिफारस केलेले आदर्श रंग हिरवे, लिंबासारखे पिवळे आणि नारंगी आहेत कारण हे रंग पौष्टिकता आणि आगीचे रंग दर्शवतात. संतुलन निर्माण करण्यासाठी स्वयंपाकघरातील छतामध्ये पांढरा रंग निवडा. स्वयंपाकघरात काळा, राखाडी आणि निळा रंग वापरणे टाळा. “जर एखाद्याकडे वेगळी पूजेची खोली नसेल, तर स्वयंपाकघरात, शाकाहारी अन्न शिजवले जात असेल तर उत्तर/पूर्व कोपऱ्यात एक मंदिर असू शकते. जर मांसाहारी अन्न बनवले जात असेल तर स्वयंपाकघरात मंदिर न ठेवणे चांगले आहे,” धामणी सांगतात. वास्तुशास्त्राची तत्त्वे सुचवतात की एखादी व्यक्ती स्टोव्हच्या डावीकडे किंवा उजवीकडे मंदिर ठेवू शकते. मंदिराच्या समोर स्टोव्ह ठेवणे टाळा आणि कधीही स्टोव्ह किंवा स्वयंपाकघरातील बेसिनच्या वर मंदिर ठेवू नका. स्वयंपाकघरात काळा रंग वापरू नका. लाइट पेस्टल शेड्स आदर्श आहेत.

हे देखील पहा: जेवणाच्या आणि लिव्हिंग रूमसाठी वास्तुशास्त्र टिपा

किचन स्लॅबसाठी वास्तुशास्त्र

वास्तुशास्त्रानुसार, स्वयंपाकघरातील स्लॅबसाठी ग्रॅनाइटऐवजी विशेषत: काळ्या रंगातील दगड किंवा संगमरवर वापरणे चांगले आहे. स्वयंपाकघरतील स्लॅबसाठी निवडायचा रंग स्वयंपाकघर कोणत्या दिशेला आहे यावर अवलंबून आहे. जर स्वयंपाकघर पूर्वेला असेल तर हिरवा किंवा तपकिरी रंगाचा स्लॅब योग्य  आहे. ईशान्येकडील स्वयंपाकघरसाठी, पिवळ्या रंगातील स्लॅबची निवड करा. दक्षिण किंवा दक्षिण-पूर्व दिशेकडील स्वयंपाकघरासाठी, तपकिरी, लाल किंवा हिरव्या रंगातील स्लॅब सर्वोत्तम आहेत. पश्चिमेला असलेल्या  स्वयंपाकघरसाठी राखाडी किंवा पिवळ्या रंगाच्या स्लॅबची शिफारस केली जाते. उत्तरेकडील  स्वयंपाकघराच्या स्लॅबसाठी हिरवा रंग योग्य आहे, तरी मुख्यतः आपण उत्तर भागात स्वयंपाकघर असणे टाळले पाहिजे.

स्वयंपाकघरासाठी वास्तू: काय करावे आणि काय करू नये

 हे देखील पहा: संरचनात्मक बदल न करता घराची वास्तू कशी सुधारता येईल?

वास्तू नूसार किचन कॅबिनेट

कोणत्याही स्वयंपाकघरासाठी, वास्तूनुसार कॅबिनेटची स्थिती देखील घरातील उर्जेच्या प्रवाहावर प्रभाव पाडते. दक्षिण आणि पश्चिम स्वयंपाकघरातील भिंतींमध्ये जास्तीत जास्त कॅबिनेट डिझाइन करा. किचन कॅबिनेटच्या वर मोकळी जागा सोडल्याने नकारात्मक ऊर्जा आकर्षित होऊ शकते. स्वयंपाकघरातील कॅबिनेट कमाल मर्यादेपर्यंत पसरत नसल्यास, त्यावर झाडे किंवा सजावटीच्या वस्तू ठेवा.

पूर्वेकडील स्वयंपाकघर कॅबिनेटसाठी हिरव्या आणि तपकिरी रंगाच्या छटा वापरा.

दक्षिण आणि दक्षिण पूर्व कॅबिनेटसाठी, लाल, मरून, गुलाबी, नारिंगी आणि तपकिरी रंग आदर्श आहेत.

पश्चिमेकडील स्वयंपाकघरातील कॅबिनेटसाठी, चांदीचा आणि पांढरा रंग आदर्श रंग आहेत

उत्तरेकडील स्वयंपाकघरासाठी निळा, हिरवा आणि तपकिरी रंग निवडा.

स्वयंपाकघरचे डिझाइन आणि सजावट टिपा

• संपूर्ण पांढरे स्वयंपाकघर टाळा, कारण यामुळे जागा निस्तेज आणि थंड दिसते. स्वयंपाकघर नेहमी स्वागत करनारे दिसायला हवे.
• गडद रंगात खूप जास्त कॅबिनेट बांधू नका, कारण यामुळे जागा अरुंद आणि आक्रमक दिसू शकते.
• वास्तु तत्त्वांनुसार स्वयंपाकघरातील प्लॅटफॉर्मची स्थिती ठेवा. स्वयंपाकघराच्या वास्तूनुसार, स्वयंपाकघराच्या उत्तर भिंतीला स्पर्श करणारे प्लॅटफॉर्म टाळले पाहिजेत परंतु दक्षिणेकडील भिंतीवर प्लॅटफॉर्म वाढवता येऊ शकतात.
• जर स्वयंपाकघरात माचीची (लॉफ्ट) आवश्यकता असेल, तर ती पश्चिम किंवा दक्षिण भिंतीवर असावी आणि पूर्व किंवा उत्तरेकडे नसावी.
• वास्तुनुसार, स्वयंपाकघरात पाण्याने भरलेले भांडे ठेवल्याने आर्थिक संकट दूर राहण्यास मदत होते. जर कोणी मातीचे मोठे भांडे ठेवू शकत नसेल तर लहान भांड्याची निवड करा. ते पाण्याने भरा आणि उत्तर किंवा ईशान्य भागात ठेवा.
• जर तुम्हाला कालातीत देखावा हवा असेल तर सजावटीच्या डिकल्स टाळा कारण ते लवकरच ट्रेंडच्या बाहेर जाऊ शकतात.
• लहान स्वयंपाकघरात गडद रंग वापरू नका कारण यामुळे जागा लहान दिसते.
• उंच कॅबिनेट आणि कमी छत हे चांगले जुळत नाहीत, कारण एक दुसऱ्याची भासमानता कमी करेल.
• स्टोव्ह आणि सिंक एकमेकांच्या जवळ असल्यास, एक वास्तू उपाय म्हणून त्यांच्यामध्ये चिनीमातीची फुलदाणी ठेवा.
• नैसर्गिक प्रकाशासाठी खिडक्या पूर्व किंवा उत्तरेस उघडल्या जात आहेत याची खात्री करा.
• स्वयंपाकघरातील जमिनीचा रंग पिवळा, नारंगी, गुलाब, चॉकलेटी किंवा लाल असावा.
• स्वयंपाकघराची रचना अशी असावी की गॅस बर्नर स्वयंपाकघराच्या मुख्य दरवाजासमोर नसेल.
• स्वयंपाकघरात झाडू ठेवणे टाळा आणि कधीही सरळ ठेवू नका. नेहमी जमिनीवर ठेवा.

वास्तूनुसार स्वयंपाक करताना कोणत्या दिशेला तोंड असावे?

स्वयंपाक करताना पूर्व दिशेला तोंड करावे. अशाप्रकारे, गॅस शेगडी आणि उपकरणे यांसारख्या स्वयंपाकघरातील वस्तू स्वयंपाक करताना पूर्वेकडे तोंड करून ठेवाव्यात. स्वयंपाक करताना पश्चिम ही पर्यायी दिशा आहे. स्टोव्हची जागा सिंकच्या जवळ असल्यास, वास्तु उपाय म्हणून मध्ये एक बोन चायना फुलदाणी ठेवा.

घरातील वास्तुदोष दूर करण्यासाठी स्वयंपाकघरातील वास्तु उपाय

स्वयंपाकघरातील वास्तुदोषासाठी येथे काही सोपे उपाय आहेत परंतु वास्तु तज्ञाचा सल्ला घेणे आणि संपर्क करणे केव्हाही चांगले.

• जर स्वयंपाकघर उत्तर-पूर्व किंवा उत्तर दिशेला असेल तर, स्टोव्हच्या वर ठेवलेल्या ज्युपिटर क्रिस्टल पिरॅमिडमुळे वास्तुदोषाची नकारात्मक ऊर्जा कमी होण्यास मदत होते.
• स्टोव्हची जागा वास्तुशास्त्रानुसार नसल्यास, स्टोव्हच्या समोरील भिंतीवर तीन झिंक पिरॅमिडचा संच चिकटवा.
• वास्तूनुसार, जर स्वयंपाकघरातील प्लॅटफॉर्म काळ्या रंगाचा असेल आणि एखादी व्यक्ती बदलू शकत नसेल तर स्टोव्हच्या खाली पांढऱ्या टाइल्स लावा.
• ज्या स्वयंपाकघरात घराच्या मुख्य दरवाजाकडे तोंड करण्याचा वास्तुदोष आहे, त्यासाठी मुख्य दरवाजा आणि स्वयंपाकघराचा दरवाजा यांच्यामध्ये छतावर ५० मिमीचा क्रिस्टल लटकवावा.
• पाण्याची साठवण टाकी चुकीच्या ठेवल्याने होणारा वास्तुदोष कमी करण्यासाठी स्वयंपाकघरातील छताच्या चार कोपऱ्यांवर ५० मिमीचा स्फटिक लटकवा.
• विद्युत उपकरणे आग्नेय दिशेशिवाय इतर दिशेला ठेवली असल्यास, विद्युत उपकरणांच्या बाजूला मंगळाचा क्रिस्टल पिरॅमिड चिकटवा.
• जर स्वयंपाकघर ईशान्य दिशेला असेल जर वास्तू अनुकूल नाही, तर वास्तुदोषाचे दुष्परिणाम कमी करण्यासाठी ते पिवळ्या रंगात रंगवण्याचा सल्ला दिला जातो.
• स्वयंपाकघर आणि स्वच्छतागृह यांची समान भिंत असल्यास, वास्तुदोषाचा नकारात्मक प्रभाव कमी करण्यासाठी, स्वयंपाकघर आणि स्नानगृहात सामाईक असलेल्या भिंतीच्या दोन्ही बाजूंना जस्त धातूचा ‘नऊ पिरॅमिड’ चिकटवावा.
• मंदिर किंवा पूजा कक्ष स्वयंपाकघर सिंकच्या वर असल्यास मंदिरात क्रिस्टल आणि पिवळा दिवा लावणे हा एक सोपा उपाय आहे.
• वास्तुदोष दुरुस्त करण्यासाठी, तुम्ही बारीक न केलेले समुद्री मीठ कमी प्रमाणत देखील ठेवू शकता. हे घरातील सर्व नकारात्मक ऊर्जा शोषून घेते. वाडग्यातील मीठ नियमितपणे बदला.
• स्वयंपाकघराचा दरवाजा स्वयंपाक करणाऱ्या व्यक्तीच्या मागे नसावा. दरवाजा पूर्व, उत्तर किंवा ईशान्य दिशेला घड्याळाच्या काट्याच्या दिशेने उघडला पाहिजे. हे शक्य नसल्यास, स्टोव्हच्या समोरील भिंतीवर तीन झिंक ज्युपिटर क्रिस्टल पिरॅमिड्स लावणे हा एक वास्तु उपाय आहे.

स्वयंपाकघराच्या वास्तू बद्दल सर्वाधिक विचारले जाणारे प्रश्न

• स्वयंपाकघरात गॅस शेगडी कुठे ठेवावी?

स्टोव्ह आग्नेय दिशेला ठेवावेत, कारण हा कोपरा आग दर्शवतो.

• स्वयंपाकघरात बेसिन कोठे ठेवावा?

स्वयंपाकघरातले बेसिन उत्तर किंवा ईशान्य दिशेने ठेवावे.

• स्वयंपाकघरासाठी कोणती दिशा सर्वोत्तम आहे?

स्वयंपाकघरासाठी आग्नेय ही सर्वोत्तम दिशा आहे.

• मी माझ्या स्वयंपाकघरात माझे डस्टबिन कुठे ठेवायचे?

नैऋत्य, पश्चिम किंवा वायव्य, डस्टबिन ठेवण्यासाठी आदर्श दिशा आहेत.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)

(अरुणा राठोड यांच्या माहितीसह)

Purnima Goswami Sharma

Related Posts

घर, स्वयंपाकघर, बेडरूम, जोडपे, भिंत आणि बरेच काही यासाठी वास्तू रंग.

वास्तुशास्त्रानुसार घरातील मंदिराची दिशा: पूजा खोलीत देवाचे मुख कोणत्या दिशेला असावे हे जाणून घ्या.

तुमच्या घराची सजावट उठावदार करणाऱ्या कमानीची रचना.

गृहप्रवेश पूजा आणि घराच्या गृहशांती समारंभासाठी टिपा 2024.

पूर्वेकडे असलेल्या घरांसाठी वास्तुशास्त्र टिप्स.

शांतता आणि आनंद मिळवण्यासाठी वास्तु आणि फेंग शुई टिप्स.